Prawie każdy dorosły z nostalgią wraca do smaków swojego dzieciństwa, które często kojarzą się z polską wsią. Teren Lokalnej Grupy Dunajec - Biała obfituje w różnorakie specjały, ale dziś chciałabym państwu przedstawić te, które zgodnie z ustawą z dnia 17 grudnia 2004r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych, zostały w 2013 roku wpisane na listę Produktów Tradycyjnych prowadzoną przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Spośród 106 produktów wpisanych na tą listę aż 9 pochodzi z terenu naszego LGD, które tworzą gminy: Ciężkowice, Pleśna, Wojnicz i Zakliczyn.

Pierwszym zarejestrowanym produktem były nasiona fasoli "Piękny Jaś" z doliny Dunajca. Następnie dzięki działaniom Lokalnej Grupy Działania Dunajec-Biała, przygotowano wnioski o rejestracje i z sukcesem zarejestrowano kolejne osiem produktów. Są to:

• Wołowina z krowy rasy polskiej czerwono-białej
• Ogórki kiszone w studni
• Dżem z płatków róż
• Konfitura borówkowo-jabłkowa
• Zakliczyński sok malinowy
• Masło rzuchowskie
• Wino domowe "rzuchowskie"
• Wojnickie kukiełki

Teraz postaram się pokrótce scharakteryzować te smakowitości.

WOŁOWINA Z KROWY RASY POLSKIEJ CZERWONO-BIAŁEJ: tkanka mięsna tej rasy jest ciemno bordowa, drobno - włóknista, co w efekcie daje mięso kruche, a zarazem soczyste. Swoją wyjątkowość zawdzięcza temu, że zgodnie z tradycją krowy tej rasy w Małopolsce wypasane są na tradycyjnych, ekstensywnych łąkach, bogatych w liczne gatunki traw i ziół. Duże znaczenie na jakość mięsa ma sposób karmienia oraz rodzaj pasz. Są to pasze własne przygotowywane w małych rodzinnych gospodarstwach rolnych produkowane w myśl rolnictwa ekologicznego. Nie bez znaczenia jest tez specyfika terenu - wypas w terenie górzystym lepiej kształtuje mięśnie krów.

OGÓRKI KISZONE W STUDNI: zbierane najlepiej rano, ogórki gruntowe długości od 4-12 cm. Po ukiszeniu z zewnątrz są koloru ciemno oliwkowego, po przekrojeniu pod skórką znacznie jaśniejsze, kwaśne, lekko słone, z mocno wyczuwalnym aromatem czosnku i kopru oraz chrzanu. Bez chemicznych dodatków smakowych i konserwujących. Do zalewy używa się źródlanej wody o temperaturze pokojowej, co spowalnia proces kiszenia. Ogórki układane w słoikach lub beczce są wpuszczane do studni, lub wynoszone do ciemnej piwnicy na dwa miesiące, gdzie kisną w niskiej temperaturze. Dawniej kiszono je w dębowych beczkach, które zatapiano w stawie.

DŻEM Z PŁATKÓW RÓŻ: robiony od pokoleń z płatków kwiatu róży jadalnej zbieranych o świcie, tuż po rozwinięciu. Płatki powinny być suche. Dżem jest w 100% naturalny, nie zawiera żadnych sztucznych barwników, środków zapachowych, czy konserwujących, natomiast zawiera mnóstwo witaminy C. Z płatków usuwamy białe końcówki posiadające tzw. "goryczkę". Płatki ucieramy z cukrem ręcznie drewnianą pałką w glinianej makutrze, dodajemy sok z cytryny. Gotowy dżem umieszczamy w małych, wyparzonych, zakręcanych słoiczkach nie pasteryzujemy. Po otwarciu przechowujemy w lodówce nawet przez kilka lat. Służy jako dodatek do nadzienia pączków i rogalików.

KONFITURA BORÓWKOWO-JABŁKOWA: powstaje z jabłek odmiany "Papierówka" i borówek leśnych zbieranych w słoneczny dzień po obeschnięciu rosy, z dodatkiem cukru. Jabłka obieramy, usuwamy gniazda nasienne, kroimy w ósemki, smażymy przez 20 minut. Dodajemy borówki i smażymy przez 2 godz., następnie odstawiamy do następnego dnia. Czynność powtarzamy przez trzy dni, dodając cukier, aż odparuje woda zawarta w owocach. Dobre wysmażenie gwarantuje dobre przechowywanie konfitury, ponieważ nie zawiera ona żadnych substancji konserwujących. Wrzącą konfiturę wkładamy do słoiczków i przechowujemy w ciemnej piwnicy. Używamy do smarowania chleba, naleśników oraz do ciast.

ZAKLICZYŃSKI SOK MALINOWY: pierwotnie do produkcji soku wykorzystywano maliny leśne, obecnie są to wczesne odmiany malin z małych przydomowych plantacji, uprawianych bez nawozów sztucznych i chemicznej ochrony. Zebrane ręcznie, najlepiej w słoneczny dzień, owoce wsypujemy do szklanego słoja warstwami, przesypując kolejne warstwy cukrem. Pozostawiamy na 3-4 dni w słonecznym miejscu aż pojawi się sok. Następnie przeciskamy zawartość słoika przez lnianą ściereczkę i gotujemy, aż sok uzyska lekko zawiesistą konsystencję. Stosujemy go w przeziębieniach oraz jako dodatek do herbaty.

MASŁO RZUCHOWSKIE: wytwarzane ze śmietany, pozyskiwanej z mleka od krów rasy polska czerwono - biała, pasących się na łąkach porośniętych ziołami, na których nie stosuje się nawozów sztucznych. Masło wyrabia się ręcznie. Śmietanę przechowuje się w glinianym naczyniu. Masło wyrabia się w drewnianej maselniczce, a zrobione, zarabia się drewnianą łyżką. Jego kolor i smak zróżnicowany jest w zależności od pory roku. Zimą jest ono jaśniejsze, w okresie wypasu krów na łąkach masło przybiera intensywniejszą barwę i smak. Masło rzuchowskie z fasolą zdobyło I miejsce w konkursie na Najlepszy Produkt Ziemi Tarnowskiej w 2011 roku oraz I miejsce w Małopolskim Festiwalu Smaku - w kategorii tradycyjne specjały w 2012 roku.

WINO DOMOWE "RZUCHOWSKIE": wytwarzane z winogron białych i różowych uprawianych w winnicy Pana Jana Michałowskiego, zlokalizowanej na szczycie wzgórza o wystawie południowo-wschodniej. Do jego produkcji wykorzystywane są odmiany pochodzące ze wschodniej Galicji, uprawiane amatorsko, niespotykane w innych rejonach Polski. Wino ma kolor od jasno do ciemnosłomkowego. Smak i zapach, to bukiet miodu wielokwiatowego z posmakiem rodzynek i daktyli. Zawartość alkoholu wynosi 12-15%.

WOJNICKIE KUKIEŁKI: podłużne, wrzecionowate strucelki o długości 15-20 cm, na zewnątrz ciemnozłote, w środku kremowe z widocznymi ziarenkami czarnuszki lub kminku. W smaku lekko słodkie, delikatnie maślane, z wyczuwalnym zapachem gałki muszkatołowej i czarnuszki lub kminku. Najlepsze do spożycia bezpośrednio po upieczeniu, można podawać zgodnie z dawną tradycją z masłem, powidłem lub miodem.

Obecnie do rejestracji przygotowywane są kolejne produkty. Więcej szczegółów dotyczących produktów tradycyjnych i ich dostępności znajdziecie Państwo kontaktując się z biurem Lokalnej Grupy Działania Dunajec-Biała ul. Browarki 7 w Zakliczynie, lub dzwoniąc pod nr 14 66 53 737.

Anna Kuzera-Majewska

Dodatkowe informacje można uzyskać pod nr tel 14 665 37 37 w godz. 07:45 - 15:45